Ontslag zonder reden: recht op vergoeding 

Laveloos op het werk verschijnen is niet altijd een reden voor ontslag oordeelde het gerechtshof in Amsterdam. Het levert je soms een tonnetje of wat op.

Is dit een typisch geval van de soep wordt niet zo heet gegeten als hij wordt opgediend of is er meer aan de hand? Als je al laveloos op het werk kunt verschijnen zonder ontslagen te worden kun je dan nog wel ontslag krijgen zonder reden? Wanneer kun je ontslagen worden zonder reden? Als je ontslagen wordt zonder reden heb je dan wel recht op een vergoeding?

Recht op bescherming bij ontslag zonder reden

Ontslag zonder reden klinkt heel onwerkelijk. In Nederland worden werknemers door de wet beschermd tegen willekeur van werkgevers. De rechtsbescherming ligt zelfs verankerd in de Grondwet. Je rechtspositie als werknemer maar ook de bescherming op het werk tegen onveilige situaties en je recht op medezeggenschap zijn in art.19 van de Grondwet vastgelegd. Verder wordt in artikel 669, boek 7 van het Burgerlijk Wetboek de rechtsbescherming in detail geregeld. In de Arbowet is verder uitgewerkt hoe je als werknemer beschermt moet worden tegen ongelukken en onveilige situaties. In de Wet verbetering Poortwachter wordt geregeld hoe je bij ziekte zo goed mogelijk begeleidt moet worden zodat je snel weer aan het werk kunt. Je werkgever kan je niet zonder geldige reden ontslaan. Daarom is ontslag zonder reden niet mogelijk.  

Ontslag zonder reden bij automatisch ontslag

We hebben net gezien dat je niet zonder geldige reden kunt worden ontslagen. Toch zijn er situaties dat je automatisch ontslag kunt krijgen zonder dat de kantonrechter of het UWV hier toestemming voor hoeft te geven. 

AOW-leeftijd

Als je contract van rechtswege afloopt omdat je de AOW leeftijd hebt bereikt dan eindigt de arbeidsovereenkomst vanzelf op het moment dat je de AOW leeftijd bereikt als dat in je contract staat of als dat is geregeld in je cao. Ook als je niets hebt afgesproken over wanneer het contract eindigt en er niets is geregeld in je cao en je bereikt de AOW leeftijd dan kan je werkgever je ontslaan zonder verdere reden. Je werkgever hoeft geen toestemming aan de kantonrechter of het UWV te vragen om de arbeidsovereenkomst op te zeggen. Er geldt wel een wettelijke opzegtermijn. Voorwaarde is wel dat je het contract hebt getekend voor dat je de pensioenleeftijd hebt bereikt. 

Transitievergoeding

Helaas voor jou maar als je de AOW leeftijd hebt bereikt en je baas geeft je ontslag of als de arbeidsovereenkomst van rechtswege komt te vervallen dan krijg je geen transitievergoeding. De transitievergoeding is een vergoeding die in het leven is geroepen om de overgang naar een andere baan te overbruggen. Na het bereiken van de AOW leeftijd wordt je niet meer geacht afhankelijk te zijn van een baan omdat je recht hebt op een wettelijk ouderdomspensioen(AOW) eventueel aangevuld met een ouderdomspensioen van je werkgever. 

Lekker doorwerken

Steeds meer mensen kiezen ervoor om na hun AOW leeftijd te blijven doorwerken. Soms begint het weer te kriebelen nadat ze enige tijd achter de geraniums hebben doorgebracht. Zo ook Aad Groenewegen die na een lange carrière als jongerenwerker en begeleider in de forensische psychiatrie weer de draad oppakte. Hij verveelde zich flink na zijn pensionering ondanks dat hij zich bezighield met klussen in de nieuwe woning en tijd doorbracht met zijn kleinzoon. Aad pakte de draad weer op en werd vrachtwagenchauffeur voor een bedrijf dat banden levert. Als je bent ontslagen zonder verdere reden dan dat je de AOW leeftijd hebt bereikt en je wil opnieuw aan de slag let dan op het volgende:

• Je bent niet meer verzekerd tegen werkloosheid.
• Je bent niet meer verzekerd tegen arbeidsongeschiktheid.
• Je kunt recht hebben op een Ziektewet-uitkering.
• Je zult een nieuw arbeidscontract moeten afsluiten.

Als in je cao is vastgelegd dat doorwerken na de AOW-leeftijd is toegestaan dan loopt het bestaande contract gewoon door. 

Tijdelijk contract als reden voor ontslag zonder recht op vergoeding

Een andere situatie waarbij je ontslag zonder verdere reden kunt krijgen is als je tijdelijke contract van rechtswege afloopt. Hierbij moet je op het volgende letten:

• Je werkgever heeft een wettelijke aanzegtermijn. 
• Je heb je recht op een vergoeding als hij zich er niet aanhoudt.
• De wettelijke aanzegtermijn bij een tijdelijk contract van 6 maanden of langer is minstens 1 maand. 
• Je werkgever moet een maand voor het einde van het contract schriftelijk aangeven of je contract wordt verlengd of niet.

Als bij het aangaan van het arbeidscontract schriftelijk een einddatum is vastgesteld dan hoeft je baas geen aanzegtermijn aan te houden. 

Vergoeding na ontslag zonder andere reden dan einde contract

Als je werkgever zich niet houdt aan de wettelijke aanzegtermijn en laat hij te laat weten of je contract wordt verlengd of niet dan heb je recht op een vergoeding. De vergoeding bedraagt een bruto maandsalaris of een vergoeding even groot als de duur dat de werkgever te laat aanzegt.

Berekening aanzegvergoeding

Hoe bereken je de vergoeding als deze van toepassing is?

De vergoeding is even hoog als een bruto maandsalaris. Hoe hoog is het bruto maandsalaris?

• Vaste arbeidsduur: bruto uurloon x arbeidsduur = bruto maandsalaris
• Oproepcontract/min-max contract: brutoloon x gemiddelde arbeidsduur = bruto maandsalaris.

Gemiddelde arbeidsduur: aantal gewerkte uren in de 12 maanden voor het einde van het contract delen door 12.

*Heb je korter dan 12 maanden gewerkt dan moet je de arbeidsduur naar verhouding berekenen. 

*Bij opeenvolgende contracten ga je uit van het contract dat wordt beëindigd. Heb je in deze contractperiode wegens verlof of ziekte langer dan een maand niet gewerkt? Dan neem je voor de niet gewerkte periode een gelijk periode voorafgaand aan het huidige contract mee in de berekening. 

Provisie en stukloon

Als je geen maandsalaris ontvangt maar bestaat je inkomen uit provisie of stukloon(je krijgt betaald per krat geoogste groenten of fruit bijvoorbeeld) dan is de berekening als volgt: 

Totaal ontvangen stukloon en provisie  delen door 12 maanden voor het einde van het contract . Of naar rato als de arbeidsovereenkomst korter heeft geduurd.

Het recht op een aanzegvergoeding als je baas te laat is met aanzeggen heeft zijn grenzen. Je baas hoeft je geen vergoeding te geven als: 

• hij failliet gaat
• hij in de schuldsanering zit 

Ontslag zonder reden in je proeftijd

Ontslag zonder verdere reden kun je ook krijgen als je nog in je proeftijd zit.

Als je baas van je af wil hoeft hij geen toestemming te vragen aan het UWV of de kantonrechter. Er geldt zoals dat heet geen preventieve toets door de kantonrechter of het UWV. Waar moet je verder op letten?

• Je baas hoeft geen opzegtermijn aan te houden.
• Ontslag zonder verdere reden mag ook als je ziek bent.
• Je baas hoeft je niet te herplaatsen binnen het bedrijf.
• Er hoeft geen redelijk grond voor je ontslag te zijn.

Je proeftijd is een kennismakingstijd met het bedrijf, met je baas en met je collega’s. Er gelden enkele regels bij een proeftijd:

• Je kunt een proeftijd afspreken met je baas.
• De proeftijd is nooit langer dan twee maanden.
• Je baas moet de proeftijd schriftelijk vastleggen in het contract.
• Zowel jij als je baas kunnen het contract direct opzeggen.
• Een proeftijd is niet verplicht als je na een tijdelijk contract een verlenging ervan krijgt.
• Je baas kan je wel een proeftijd geven als je na je tijdelijke contract een verlenging krijgt waarbij je functie andere vaardigheden vereist of meer verantwoordelijkheden met zich mee brengt.
• Je kunt zelf ontslag nemen maar je hebt geen recht op een WW-uitkering.
• Je kunt wel bij de gemeente om een bijstandsuitkering vragen.
• Wil je je contract opzeggen en wil je baas weten waarom dan moet je schriftelijk de reden daarvoor aangeven. Andersom geldt dat ook.

Conclusie

Ontslag krijgen zonder enige reden is niet mogelijk in Nederland. De wet vereist dat er redelijke gronden voor je ontslag zijn. Ook moet het ontslag aangevraagd worden bij het UWV of de kantonrechter. 

Uitzonderingen hierop zijn automatisch ontslag bij het bereiken van de AOW-leeftijd, het van rechtswege verlopen van een tijdelijk contract en het eindigen van je proeftijd.

Bij een tijdelijk contract geldt een aanzegtermijn. Je baas moet minimaal een maand voor het einde van het contract je schriftelijk melden of het contract wordt verlengd of niet. Tenzij in het contract is afgesproken dat het contract niet wordt verlengd. Houdt hij de aanzegtermijn niet aan of is hij te laat dan heb je recht op een vergoeding. Tijdens je proeftijd kan je ontslagen worden zonder reden of redelijke grond voor ontslag. Ook als je ziek bent tijdens je proeftijd kun je ontslagen worden. Als je wordt ontslagen tijdens je proeftijd kun je wel aan je baas vragen naar de reden. Hij moet  je dan schriftelijk uitleggen waarom je bent ontslagen. 

Take Aways

• Ontslag zonder reden is in Nederland niet mogelijk.
• Automatisch ontslag volgt als je de AOW leeftijd bereikt.
• Ook als je tijdelijke contract verloopt volgt ontslag zonder verdere reden.
• Je baas heeft wel een aanzegplicht van minimaal 1 maand.
• Als je baas zich niet houdt aan de aanzegplicht of hij is te laat dan heb je recht op een vergoeding.
• Als je nog in je proeftijd zit kun je worden ontslagen zonder reden.
• Ook als je ziek bent mag je tijdens je proeftijd ontslagen worden.