Zelf ontslag nemen en transitievergoeding

In het kort

Als je een baan hebt bij een werkgever waar je met plezier naar toe gaat denk je niet direct aan het nemen van ontslag. Toch kunnen er omstandigheden zijn die jou doen besluiten ontslag te nemen. Een incident kan zich voordoen dat zo ernstig is dat je zo snel mogelijk weg wilt bij je werkgever. Misschien gaat het om seksueel grensoverschrijdend gedrag of om discriminatie op basis van je etnische afkomst, seksuele geaardheid of sekse. Er kunnen ook redenen zijn die te maken hebben met een overspannen arbeidsmarkt zoals we nu meemaken. Sommige werkgevers bieden aantrekkelijke bonussen aan als je bij hen gaat werken. Andere bieden een hoger loon of betere secundaire arbeidsomstandigheden. 

Zelf ontslag nemen en transitievergoeding

Een transitievergoeding is een vergoeding die bedoeld is om het verlies van je baan te compenseren. Je kunt je voorstellen dat je je maandelijkse uitgaven zo hebt afgestemd dat ze overeenkomen met je maandloon. Als je je baan verliest dan raak je in een situatie dat je inkomen voor een deel wegvalt. Je maandloon dekt niet meer je maandelijkse uitgaven. Op sommige uitgaven kun je bezuinigen maar op vaste lasten gaat dat niet. De transitievergoeding is bedoeld om in ieder geval in de periode direct na het ontslag je meer financiële ruimte te bieden. Je kunt dan wat makkelijker beginnen met het zoeken naar een nieuwe baan. Hiervoor kun je de transitievergoeding of een deel ervan ook gebruiken. Misschien wil je je laten bijscholen of omscholen om meer kans te maken op een nieuwe baan. Het is daarom belangrijk om te weten of je recht hebt op een transitievergoeding.

Wanneer heb je recht op een transitievergoeding?

In 2021 wisselden van de 7,9 miljoen werknemers ruim 1 miljoen werknemers van baan (CBS). 587.000 werknemers hadden eind 2021 geen baan meer. Dat betekent dat het vaak voorkomt dat mensen ontslag hebben genomen of zijn ontslagen. Om na te gaan of je dan recht hebt op een transitievergoeding moeten we kijken naar wat de regels zijn voor de transitievergoeding bij ontslag.

In de Wet Arbeidsmarkt in Balans (WAB) die in 2020 in werking is getreden is geregeld dat vanaf de eerste dag dat je bent gestart met werken je recht hebt op een transitievergoeding. Hierbij wordt ook de proeftijd meegerekend. 

Hoe bereken je de transitievergoeding?

De hoogte van de transitievergoeding wordt berekend aan de hand van het aantal dienstjaren of periode die je hebt gewerkt. Voor elk gewerkt jaar krijg je ⅓ bruto maandloon als vergoeding. Heb je korter dan een jaar gewerkt dan heb je recht op een evenredig deel daarvan. Er is wel een maximum aan de hoogte van de transitievergoeding. In 2022 is dit 86.000 euro tenzij je een hoger jaarsalaris hebt van 86.000 euro en hoger. In dit geval heb je recht op een transitievergoeding van een bruto jaarsalaris.  

De formule voor het berekenen van de transitievergoeding ziet er als volgt uit: aantal jaren  x (⅓ bruto maandsalaris). 

Over het resterende deel van de tijd die je hebt gewerkt, korter dan een heel jaar: (bruto salaris ontvangen over resterende deel arbeidsovereenkomst / bruto maandsalaris) x (1/3 bruto maandsalaris /12 ).

Op de site van de rijksoverheid staat ook een rekenhulp waarmee je de hoogte van de transitievergoeding kunt uitrekenen.

Ontslag

Je hebt recht op een transitievergoeding als je door je werkgever wordt ontslagen. Er kunnen verschillende redenen zijn waarom de werkgever een werknemer ontslaat.

Bedrijfseconomische redenen

Als de onderneming moet gaan inkrimpen kan het noodzakelijk zijn om werknemers te ontslaan. Voor ontslag moeten er dan zogeheten bedrijfseconomische redenen zijn. Bijvoorbeeld het bedrijf zit in een financieel moeilijke situatie of moet reorganiseren omdat de omzet erg daalt. Ook kan het zijn dat het bedrijf naar het buitenland verhuist. Er zijn wel voorwaarden aan ontslag om bedrijfseconomische redenen. Om te bepalen wie ontslagen kan worden en in welke volgorde moet de werkgever zich aan bepaalde criteria houden. 

Het afspiegelingsbeginsel

Om ontslagen te kunnen worden moet je werkgever zich aan bepaalde criteria houden. Je werkgever moet eerst het aantal ontslagen proberen te verdelen over alle leeftijdscategorieën waarbij gekeken moet worden naar de leeftijden van het personeel en hoe de verhouding is tussen de verschillende leeftijdscategorieën. Bij elke leeftijdscategorie moet gekeken worden naar de werknemer die als laatste is aangenomen. Deze mag dan als eerste worden ontslagen dit wordt het afspiegelingsbeginsel genoemd.

Zelf ontslag nemen

Als je zelf besluit ontslag te nemen dan heb je in het algemeen geen recht op een ontslagvergoeding. 

Geen recht op een transitievergoeding

Er kunnen verschillende redenen zijn om zelf het initiatief te nemen tot ontslag. In een overspannen arbeidsmarkt zoals we nu meemaken krijg je soms een aantrekkelijke bonus om naar een andere werkgever over te stappen. Anderen geven een hoger uurloon voor hetzelfde werk wat je nu doet. In sommige gevallen kan het zijn dat je lichamelijke klachten krijgt van het werk dat je doet of dat je je niet meer prettig voelt bij je collega’s op het werk. Er kan ook sprake zijn van een arbeidsconflict met je leidinggevende of met een van je collega’s. Als je in deze gevallen zelf ontslag neemt dan heb je geen recht op een transitievergoeding. Je werkgever is er niet toe verplicht. Wel geldt er een opzegtermijn van minimaal 1 maand.

Tip:

• Om je recht op WW te behouden kun je aan je werkgever vragen of hij het ontslag met wederzijds goedvinden wil laten vastleggen in een vaststellingsovereenkomst. Hierin verklaart de werkgever het initiatief te hebben genomen tot het ontslag en dat jij het daar mee eens bent.
• Als je ruzie hebt met je werkgever of hij wil niet meewerken aan een vaststellingsovereenkomst dan kun je het ontslag aanvragen bij de kantonrechter. Je moet dan goed onderbouwen waarom jij je gedwongen voelt ontslag te nemen en waarom je recht hebt op zowel WW als een transitievergoeding.

Wel recht op een transitievergoeding

In sommige gevallen heb je wel recht op een transitievergoeding ook al neem je zelf het initiatief tot het ontslag. 

• Ontslag op staande voet nemen. Naar aanleiding van ernstig verwijtbaar gedrag van je werkgever heb je recht op een transitievergoeding. Je werkgever heeft zich ernstig verwijtbaar gedragen of hij is ernstig nalatig geweest. Je kunt denken aan bijvoorbeeld seksuele intimidatie.

• Als je ruzie hebt met je werkgever, hij gedraagt zich onfatsoenlijk en hij wil niet meewerken aan ontslag met wederzijds goedvinden dan kun je het ontslag aanvragen bij de kantonrechter. Je moet dan goed onderbouwen(dossier aanleggen) waarom jij je gedwongen voelt ontslag te nemen en waarom je recht hebt op een transitievergoeding.

Ernstig verwijtbaar gedrag

Om recht te hebben op een transitievergoeding waarbij jezelf ontslag neemt wordt wel de voorwaarde gesteld dat je werkgever zich ernstig verwijtbaar heeft gedragen. Verwijtbaar gedrag alleen is niet genoeg. Om het onderscheid te kunnen maken worden vaak voorbeelden gegeven die de kantonrechter ernstig genoeg vindt voor het toekennen van een transitievergoeding. Het gaat om gedrag wat de meesten van ons afkeuren zoals:

• niet genoeg zorg dragen voor goede arbeidsomstandigheden
• discriminatie op basis van etnische afkomst, seksuele geaardheid of sekse
• opzettelijk frustreren van re-integratietrajecten
• seksuele intimidatie

In sommige gevallen kan de (kanton)rechter de feiten zo ernstig vinden dat hij zelfs een extra vergoeding kan toekennen. Dit wordt een billijke vergoeding genoemd. Bij de hoogte hiervan houdt de rechter rekening met jouw positie op de arbeidsmarkt. Hij kijkt ook naar hoe lang jouw dienstverband had geduurd als de werkgever zich niet ernstig had misdragen.

Conclusie

Ontslag kun je krijgen om bedrijfseconomische redenen. Je hebt dan recht op een transitievergoeding. Deze is om de terugval in inkomen op te vangen. Een transitievergoeding krijg je niet als je zelf ontslag neemt tenzij er bijzondere omstandigheden spelen. Als je ontslag neemt omdat je werkgever zich ernstig heeft misdragen en de rechter vindt dat het gaat om ernstig verwijtbaar handelen of ernstig verwijtbaar nalaten gaat dan heb je recht op een transitievergoeding.

Take aways

• In 2021 wisselden van de 7,9 miljoen werknemers ruim 1 miljoen werknemers van baan(CBS). 587.000 werknemers hadden eind 2021 geen baan meer. 
• Ontslag krijgen om bedrijfseconomische redenen geeft recht op een transitievergoeding.
• Ontslag nemen geeft in beginsel geen recht op een transitievergoeding. 
• Wel heb je recht op een transitievergoeding als je werkgever zich ernstig verwijtbaar heeft gedragen of ernstig verwijtbaar nalatig is geweest.
• Discriminatie, opzettelijk frustreren van re-integratie van werknemers en seksuele intimidatie zijn voorbeelden van ernstig verwijtbaar gedrag. 
• Die arbeidsomstandigheden die worden verwaarloost door een werkgever is een voorbeeld van ernstig verwijtbaar nalaten.
• De transitievergoeding kun je gebruiken voor de terugval van je inkomen maar ook voor bij en omscholing.
• De formule om de transitievergoeding te berekenen is: aantal jaren  x (⅓ bruto maandsalaris). Over het resterende deel van de tijd die je hebt gewerkt, korter dan een heel jaar: (bruto salaris ontvangen over resterende deel arbeidsovereenkomst / bruto maandsalaris) x (1/3 bruto maandsalaris /12 ).